Indice alfabético
- Ramón María Aller Ulloa
- José Alonso López y Nobal
- Juan Alonso López y Nobal
- Salustio Alvarado Fernández
- Marceliano Álvarez Muñiz
- Ángeles Alvariño González
- Emilio Anadón Frutos
- Eloy Luis André
- Jesús Andreu Lázaro
- Buenaventura Andreu Morera
- José María Andrey y Sierra
- Andrés Antelo Lamas
- Rafael Areses Vidal
- Anselmo Arias Teixeiro
- Antonio Arias Teixeiro
- Pedro Alejandro Auber e Fondniare
- José María Baleato
- Ángel Baltar Cortés
- Ramón Baltar Domínguez
- Antonio Baltar Domínguez
- Manuel Baraja Fernández
- Juan Barcia Caballero
- Juan José Barcia Goyanes
- Charles Eugène Barrois
- José Luis Barros Malvar
- Tomás Batuecas Marugán
- Francisco Bellot Rodríguez
- Ricardo Bernárdez
- Fermín Bescansa Casares
- Luis Blanco Rivero
- Ramón Blanco y Pérez del Camino
- José Boado y Castro
- Baltasar Manuel Boldo Tuced
- Ignacio Bolívar y Urrutia
- Patricio Borobio Díaz
- Celia Brañas Fernández
- Gonzalo Brañas Fernández
- Antonio Brunet y Talleda
- Odón de Buen y del Cos
- Eusebio Bueno Martínez
- Manuel Cabaleiro Goás
- Ernesto Caballero y Bellido
- Rafael Cadórniga Carro
- Laureano Calderón Arana
- Fernando Calvet Prats
- Juan Bautista Camiña
- Domingo Antonio Camiña Fortes
- Jesús Carballo Taboada
- Santiago Carro García
- Roque Carús Falcón
- Antonio Casares Gil
- José Casares Gil
- Antonio Casares Rodríguez
- Fermín Casares y Bescansa
- Pedro de Castro
- Santiago Castroviejo Bolibar
- Pedro Antonio Cerviño Núñez
- Eduardo Chao Fernández
- José María Chao Rodríguez
- Aniceto Charro Arias
- Ángel Cobián Areal
- José Carlos Colmeiro Laforet
- Miguel Colmeiro y Penido
- Andrés Avelino Comerma y Batalla
- Francisco Cónsul Jove y Tineo
- José Andrés Cornide Saavedra y Folgueira
- Antonio Correa Fernández
- Pedro Couceiro Corral
- Luis Crespí Jaume
- Mariano Cubí y Soler
- José Deulofeu y Poch
- Modesto Domínguez Hervella
- Juan Donapetry Iribarnegaray
- Juan Jacobo Durán Loriga
- Armando Durán Miranda
- Mauricio Echandi Montalvo
- Antonio Eleizegui López
- Ricardo Escauriaza del Valle
- Rafael Estrada Arnaiz
- Félix Domingo Estrada Catoira
- Joaquín Ezquerra del Bayo
- Benito Jerónimo Feijoo Montenegro
- Valeriano Fernández Bacorell
- Manuel Rufo Fernández Carballido
- Elisa Fernanda Mª del Carmen Fernández de la Vega y Lombán
- Jimena Mª Francisca Emilia Fernández de la Vega y Lombán
- José Ramón Fernández de Luanco y del Riego
- Ignacio Fernández Flórez Reguera
- Cesáreo Fernández Losada
- Manuel Jacobo Fernández Mariño
- José Fernández Martínez
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall
- Gustavo Fernández Rodríguez Bastos y Harizmendi
- Gabriel Fernández Taboada
- Domingo Fontán Rodríguez
- Ramón Fontenla Maristany
- Emilio Fraga Lago
- Francisco Freire Barreiro
- Gonzalo Gallas Novas
- Cruz Gallástegui Unamuno
- Heliodoro Gallego Armesto
- Abelardo Gallego Canel
- Fausto Garagarza y Dugiols
- Fernando Garcia Arenal
- Víctor García Ferreiro
- Antonio García Maceira
- Pío García Novoa
- Antonio García Varela
- José María García-Blanco Oyarzábal
- Eustaquio (Antonio Félix) Giannini Bentallol
- Miguel Gil Casares
- José María Gil Rey
- Francisco Giral González
- Pedro Gómez de Bedoya y Paredes
- Manuel Gómez Larrañeta
- Mariano Gómez Ulla
- Manuel Gómez-Durán Martínez
- Vicente González Canales
- Jaime González Carreró
- José González López
- José González Olivares
- Juan de Dios González Pizarro
- Joseph González Salgado
- Claudio González Zúñiga
- José Goyanes Álvarez
- José Goyanes Capdevila
- Vicente Goyanes Cedrón
- Mariano de la Paz Graells Agüera
- Albert (Albert I, Príncipe de Mónaco) Grimaldi
- Vicente Guarnerio Gómez
- Francisco Guitián Ojea
- Leopoldo Hernández Robredo
- Primitivo Hernández Sampelayo
- José María Hernansáez y Moscoso
- Enrique Hervada García-Sampedro
- Ragnar Hult
- Alexander von Humboldt
- Carlos Ibañez y Varela
- Santiago de la Iglesia Santos
- Francisco Iglesias Brage
- Luis Iglesias Iglesias
- Luis Iglesias Pardo
- Emigdio Iglesias Somoza
- Gerardo Jeremías Devesa
- Ángel Jorge Echeverri
- Jorge Juan y Santacilia
- Ángel Laborde Navarro
- Johan Martin Christian Lange
- Bernardo Lecocq Honesy
- Carlos Lemaur
- Juan Lembeye y Lartaud
- Octavio Lois Amado
- Juan Lojo Batalla
- Antonio López de Guadalupe
- Jacobo López Elizagaray
- Manuel López Enríquez
- Víctor López Seoane
- Juan López Soler
- Juan López Suárez
- Dionisio Macarte y Díaz
- Gerónimo Macho Velado
- Ramón Margalef López
- Tomás Mariño Pardo
- Juan Martín Sauras
- Antonio Martínez de la Riva
- Ángel Martínez de la Riva Vilar
- Domingo Martínez de Presa
- Manuel Martínez-Risco
- Baltasar Merino Román
- Manuel Eugenio Merino Simón
- Faustino Miranda González
- Ricardo Montequi y Díaz de la Plaza
- Saturnino Montojo y Díaz
- Olga Moreiras Tuni
- Evaristo Antonio Mosquera Quiroga
- Francisco Antonio Mourelle de la Rúa
- Manuel Muñoz Taboadela
- José María Navaz y Sanz
- Francisco de Neira
- João da Nova
- Antonio Novo Campelo
- Domingo Antonio de Nóvoa Gándara y Feijoo
- Roberto Nóvoa Santos
- Miguel Odriozola Pietas
- Ramón Otero Acuña
- Enrique Otero Aenlle
- Xosé Otero Espasandín
- Fernando Oxea
- Timoteo O´Scanlan
- Emilia Pardo Bazán
- Isidro Parga Pondal
- Jacobo María de Parga y Puga
- Ubaldo Pasarón y Lastra
- Patricio María Paz y Membiela
- Ángel Pedreira Labadía
- Pedro Pena y Pérez
- Ramón Pérez Costales
- José Pérez López-Villamil
- Severino Pérez y Vázquez
- Gerónimo Piñeiro de las Casas
- Manuel Piñeiro Herba
- Eugenio Piñerúa Álvarez
- José Planellas Giralt
- Francisco Ponte y Blanco
- Antonio Posse Roybanes
- Pedro Andrés Pourret
- Casiano de Prado y Vallo
- Esteban Quet y Puigvert
- José Quiroga Méndez
- Marcelino Ramírez García
- Benito Regueiro Varela
- Ignacio Ribas Marqués
- Tomás Rico Jimeno
- Eduardo del Río y Lara
- Francisco de los Ríos Naceiro
- Cándido Ríos Rial
- Arturo Rivas Castro
- Antonio Rodríguez Darriba
- Carlos Rodríguez Baltar
- Juan Antonio Rodríguez Bustillo
- Alejandro Rodríguez Cadarso
- José Rodríguez Carracido
- José Rodríguez González
- José Rodríguez Martínez
- José Rodriguez Mourelo
- Juan Rodríguez Sardiña
- Luis Rodríguez Seoane
- Juan Rof Carballo
- Juan Rof Codina
- Francisco Romero Blanco
- José María Romero Fernández de Landa
- Francisco Romero Molezún
- Ramón Rúa Figueroa
- Ángela Ruiz Robles
- Ramón Dionisio de la Sagra y Peris
- Francisco Sánchez
- Julián Sánchez Bort
- Timoteo Sánchez Freire
- Gumersindo Sánchez Guisande
- Fernando Sande y Lago
- Frei Martín Sarmiento
- Pedro Sarmiento de Gamboa
- Camille François Sauvageau
- Guillermo Schulz
- Francisco de Seijas y Lobera
- Josep Joan Vicente del Seixo
- Antonio Sierra Forniés
- César Sobrado Maestro
- Juan Sobreira y Salgado
- Ramón Sobrino Buhigas
- Benito Ángel Dionisio Sotelo y Rivas
- Juan Suárez Casas
- Enrique Suárez Couto
- Julián Francisco Suárez Freire
- Paulino Suárez Suárez
- Francisco Sueiras
- Nicolás Taboada y Leal
- Maximino Teijeiro Fernández
- Joan Texidor i Cos
- Pedro Urquijo Landaluce
- Joaquín Vaamonde Rodríguez
- Lope Valcárcel Vargas
- Antonio Valenzuela Ozores
- Ramón Varela de la Iglesia
- Teodoro Varela de la Iglesia
- José Varela de Montes
- Juan Varela Gil
- Gregorio Varela Mosquera
- Manuel Varela Radío
- Ángel Varela Santos
- José Varela y Ulloa
- Ricardo Varela y Varela
- Vicente Vázquez Queipo
- José Francisco Vendrell de Pedralbes i Estaper del Mas
- Ramón Verea García
- Enrique Vidal Abascal
- Ernesto Viéitez Cortizo
- Xosé Luis Vila Jato
- Antonio Vila Nadal
- Cipriano Vimercati Benítez
- Leoncio Virgós Guillén
- Heinrich Moritz Willkomm
- María Josefa Wonenburger Planells
- Isabel Zendal Gómez
Disciplinas científicas
- ./ Mariña
- ./ Matemáticas
- ./ Enxeñería
- ./ Botánica
- ./ Cartografía
- ./ Agronomía
- ./ Bioloxía
- ./ Química
- ./ Astronomía
- ./ Xeoloxía
- ./ Minas
- ./ Medicina
- ./ Xenética
- ./ Coleccións
- ./ Psiquiatría
- ./ Anatomía
- ./ Nautica
- ./ Cosmografía
- ./ Microbioloxía
- ./ Histoloxía
- ./ Ensino
- ./ Divulgación científica
- ./ Ciencias Experimentais
- ./ Filosofía
- ./ Hidroloxía
- ./ Medicina
- ./ Xinecoloxía
- ./ Veterinaria
- ./ Zootecnia
- ./ Bromatoloxía
- ./ Hixiene
- ./ Mecánica
- ./ Espeleoloxía
- ./ Paleontoloxía
- ./ Zooloxía
- ./ Radioloxía
- ./ Xeografía
- ./ Agricultura
- ./ Ciencias Naturais
- ./ Farmacia
- ./ Viticultura
- ./ Navegación
- ./ Física
- ./ Aeronaútica
- ./ Técnica
- ./ Armas
- ./ Oftalmoloxía
- ./ Parasitoloxía
- ./ Mineraloxía
- ./ Farmacaloxía
- ./ Ornitoloxía
- ./ Entomoloxía
- ./ Expedicións
- ./ Bioquímica
- ./ Dermatoloxía
- ./ Ecoloxía
- ./ Avicultura
- ./ Pediatría
- ./ Micrografía
- ./ Anestesia
- ./ Oceanografía
- ./ Fisioloxía
- ./ Moluscos
- ./ Cálculo
- ./ Nutrición
- ./ Meteoroloxía
- ./ Psicoloxía experimental
- ./ Edafoloxía
- ./ Enxeñería de montes
- ./ Fisioloxía vexetal
- ./ Bioloxía mariña
- ./ Ficoloxía
- ./ Limnoloxía
- ./ Tecnoloxía
- ./ Cirurxía
- ./ Antropoloxía
Francisco de Seijas y Lobera
Un navegante por todos os mares do mundo
comparte esta páxina:Ámbitos de ocupación:
Autor/a da biografía:
- Díaz-Fierros Viqueira, Francisco
- Data de alta: 21/03/2012
Extras de Francisco de Seijas y Lobera:
Galeria

Grabado que representa ao monarca español Felipe V, na obra de Seijas y Lobera: Gobierno militar y político del reino imperial de la Nueva España (1702).
Como citar esta páxina:
- Díaz-Fierros Viqueira, Francisco ([2012], “Francisco de Seijas y Lobera”, en Álbum da Ciencia. Culturagalega.org. Consello da Cultura Galega. [lectura: 09/12/2023] [URL: http://www.culturagalega.org/
albumdaciencia/detalle.php?id=257

Grabado que representa ao monarca español Felipe V, na obra de Seijas y Lobera: Gobierno militar y político del reino imperial de la Nueva España (1702).
Datos biográficos:
- Nacemento: Mondoñedo (Lugo) 1650
- Falecemento: Versalles (Francia) 1706
En 1685, a súa vida de navegante por todos os mares do mundo vai experimentar un cambio decisivo cando a instancias do Consejo de Indias é chamado a Madrid coa misión de escribir varios libros en que recolla as súas experiencias e saberes náuticos. Desta época resultarían o Theatro Naval hidrográfico(1688) e a Descripción geográfica y derrotero de la región Austral-Magallánica(1690), os seus únicos libros impresos coñecidos, aínda que nun memorial de Seijas se di que nese período e durante catro anos compuxo dous libros de navegación e “diferentes tratados que miran a engrandecer y defender a estos reinos y a los de Indias”, polo que se pode deducir que a súa produción intelectual nesa época foi máis abundante que a realmente coñecida.
A pesar de ser nomeado “capitán de mar e terra” o seu espírito inquedo levouno a emprender unha nova etapa na súa vida por terras americanas, cando conseguiu que o monarca lle adxudicara o cargo de alcalde maior de Tacuma (México). Chegou ás terras de Nueva España en 1692, pero a súa estadía americana foi un continuo infortunio polas continuas pelexas que mantivo co vicerrei do territorio. O motivo destes conflitos semella que residiu na limitación dos poderes indiscriminados dos vicerreis pola inxerencia no seu territorio dun cargo nomeado directamente polo monarca. O certo é que a súa toma de posesión demorouse máis dun ano e cando tivo efecto, a causa das repetidas ocasións que pasou pola cadea, non chegou a exercer no cargo máis alá de 55 días. Despois de moitas vicisitudes, perseguido e sen recursos económicos, decidiu en 1696 abandonar Nueva España e percorreu por terra diversos países americanos, ata que recalou finalmente no Perú. Alí tomou contacto coa minaría andina, que explorou, estudou e, segundo o seu testemuño, achegoulle algunhas melloras técnicas. Por diferentes razóns volveu entrar en conflito co vicerrei, que o procesou e o mandou de novo á cadea. En 1698 foi deportado, pero logo de ser apresado e roubado por piratas franceses o barco que o levaba a España, rematou finalmente na illa de Cuba. Nas Antillas botou dous anos máis, nos que parece que de novo a minaría e o seu beneficio foron temas do seu interese.
A súa derradeira etapa comeza en 1702, en Versalles, a onde se desprazou para reclamarlle directamente a Luís XIV o diñeiro roubado polos piratas. Non lle devolveron o diñeiro pero, en cambio, o seu coñecemento das terras americanas foi do máximo interese da corte francesa, que lle concedeu unha xenerosa pensión a cambio de redactar traballos e informes sobre a súa experiencia alén do mar. Así naceu a súa monumental Memoria sobre el gobierno de las Indias españolas, en 14 volumes, destinados a informar o novo monarca Borbón do risco que corría a posesión das colonias americanas se non se facían profundos cambios no seu goberno e administración. A obra non chegou a ver a luz, agás a parte dos textos dedicada a México, que foi publicada non hai moito (1986) por Pablo Emilio Pérez-Mallaína, responsable tamén do título xenérico co que hoxe coñecemos os 14 volumes. En 1703, o seu Teatro naval hidrográfico foi de novo editado nunha versión mellorada e ampliada con algunha figura, e un ano despois apareceu a súa versión en francés. Nos anos que pasou na corte francesa e antes de morrer, arredor de 1705-06, a súa produción foi extraordinariamente abundante, deixou unha cantidade importante de manuscritos que se conservan nos arquivos franceses.
A valiosa contribución de Seijas y Lobera
A obra impresa coñecida de Seijas y Lobera limítase aos dous libros citados, porén, nos seus manuscritos fai referencia a que imprimiu en Anveres, con anterioridade a 1685, a resolución de varios problemas matemáticos e un tratado sobre a grandeza de España e Francia. Ademais existen dous grupos de documentos en que se atopa abundante información da autoría de Seijas. Un é o do arquivo do Real Acuerdo da capital peruana (AGI, Lima 91), correspondente a un conxunto de memoriais que se lle incautaron en 1698, nos que se relata a situación en Nueva España así como descricións e propostas relativas aos vicerreinados de Nueva España e o Perú. O outro conxunto de memoriais gárdanse no Ministerio de Asuntos Exteriores francés e consisten nunha serie de traballos que xa tiña esbozados e que se refiren ás experiencias e coñecementos adquiridos ao longo da súa axitada vida, dos cales o máis importante é a voluminosa memoria sobre o goberno das indias, de 14 libros divididos en dúas partes ou “tomos”. Hai que ciitar, por último, a existencia no arquivo da Casa de Alba de Mapas de todo el orbe, con los puertos más principales de ambas Indias, un tomo en folio do ano 1692.
López Piñero (1969), no seu estudo sobre a introdución da ciencia moderna en España, considera a Seijas como un dos novatores, pola transcendencia e importancia que para a época representou o seu Theatro Naval, sobre todo nuns anos, como eran os da metade do XVII, nos que se tiña practicamente esquecida a gloriosa tradición científica náutica española do XVI, na que tratados como os de Medina ou Martín Cortés eran utilizados por todo o mundo. Certamente que no libro de Seijas non hai achegas propias á ciencia náutica, pero o feito de que nel se condensen os saberes de máis de duascentas obras de autores españois, portugueses, ingleses e holandeses, contrastadas coa práctica adquirida nos seus vinte e sete anos de navegante por todos os mares do mundo, convérteno nunha valiosa información. O feito de que os dous mil exemplares da primeira edición se esgotasen axiña e se tivesen que imprimir outros tantos ao ano seguinte, é un indicio certo do interese e aprecio co que foi acollida a obra no seu momento.
A sona de Seijas non debeu ser pequena, xa que o padre xesuíta Francisco Petrey, profesor de Matemáticas do Colegio Imperial de Madrid, solicitoulle poder colaborar na seguinte edición do seu libro. Hai que ter en conta que esta cátedra foi un dos focos esenciais do ensino desta ciencia na España do setecentos e que o propio padre Zaragoza, o célebre matemático, astrónomo e cosmólogo xesuíta español, foi o antecesor de Petrey na cátedra (Capel, 1980). Seijas rexeitou a proposta de colaboración, o que foi motivo dunha agre resposta de Petrey por medio da pluma de Pedro de Castro no libro Causas eficientes y accidentales del fluxo y refluxo del mar y de sus notables diferencias con la diversidad de corrientes en todo el ámbito del Orbe Aquatil: Explicanse con ilustracion de muchos discursos, que hizo Don Francisco de Seyxas y Lobera en su Teatro Naval, y se da solución á sus dificultades (Madrid, 1694). Nesta obra critícase, nalgúns momentos case punto por punto, a maioría das propostas teóricas e moitas informacións que se recollen no libro de Seijas. Na reedición do Teatro Naval feita en Versalles en 1703, desvela a verdadeira autoría das teses recollidas nas Causas eficientes y accidentales del fluxo y refluxo del mar, indignándose “no ya solo de las censuras de Castro, que al fin era de su mismo oficio, si no de un reposado jesuíta desde la soledad de su celda y sin quizas haver visto el mar nunca”.
A realidade é que o libro de Seijas ten unha formulación basicamente descritiva, mentres que o de Castro (Petrey) a ten especulativa. No primeiro recóllese unha ampla información sobre as mareas e correntes en todo o mundo, coa gran variedade de situacións e circunstancias que hoxe se sabe que teñen, polo que, cando se trata de darlle unha explicación a esa diversidade, as causas astronómicas non abondan e hai que botar man de moitas teorías “ad hoc”, case sempre de ámbito local, para xustificalas. O outro libro, en cambio, parte dunha visión do mundo tolemaica (na que, por exemplo, o “primum movile” ten un gran protagonismo) e dá unha explicación da dinámica das mareas moito máis sinxela e coherente, e que mesmo se achega nos seus esquemas á de Kepler, pero tamén menos real. O libro de Seijas, a pesar das súas eivas teóricas, é moito máis práctico e útil para a navegación e de aí o seu éxito en España e máis alá das súas fronteiras (atópase en todas as principais bibliotecas do mundo), aínda que, como sinala Navarrete (1846), a imprecisión dos instrumentos cos que se tomaron algunha das informacións recollidas no Teatro Naval, sobre todo as relativas ás variacións da agulla magnética, deixaban caer algunhas dúbidas sobre o seu valor.
Bibliografía:
Fontes impresas:
SEIJAS Y LOBERA, Francisco de (1688): Theatro naval hydrographico de los fluxos y refluxos y de las corrientes de los mares, estrechos, archipielagos y passages aquales del mundo y de las diferencias de las variaciones de la aguja de marear y efectos de la luna, con los vientos generales y particulares que reynan en las quatro regiones maritimas del orbe ... , Madrid: por Antonio de Zafra. Esta edición foi reproducida en 1988: José Ignacio González-Aller Hierro (comp.). Madrid: Fundación Histórica Tavera.
SEIJAS Y LOBERA, Francisco de (1690): Descripcion geographica, y derrotero de la region Austral Magallanica... , Madrid: por Antonio de Zafra.
CASTRO, Pedro de (1694): Causas eficientes y accidentales del fluxo y refluxo del mar y de sus notables diferencias con la diuersidad de corrientes ... del orbe aquatil: explicanse ... muchos discursos que hizo don Francisco de Seyxas y Lobera en su Teatro Naual y se dà solucion à sus dificultades, Madrid: en la imprenta de Manuel Ruiz de Murga.
SEIJAS Y LOBERA, Francisco de (1704): Theatro naval hydrographico de los fluxos y refluxos y de las corrientes de los mares, estrechos, archipielagos y passages aquales del mundo y de las diferencias de las variaciones de la aguja de marear y efectos de la luna, con los vientos generales y particulares que reynan en las quatro regiones maritimas del orbe ... Que en esta tercera edicion sale à luz corregido y augmentado con un tratado muy particular ... , Paris: impreso en casa de Pedro Gissey.
SEIJAS Y LOBERA, Francisco de (1986): Gobierno militar y político del reino imperial de la Nueva España, 1702; estudio, transcripción y notas de Pablo Emilio Pérez-Mallaína Bueno, México: Universidad Nacional Autónoma de México.
Bibliografía secundaria:
CAPEL, H. (1980): La geografía como ciencia matemática mixta. La aportación del círculo jesuítico madrileño en el siglo XVII, Geocrítica, V, 30.
FERNANDEZ DE NAVARRETE, Martin (1846): Disertacion sobre la historia de la naútica y de las ciencias matemáticas que han contribuído a sus progresos entre españoles, Madrid: Biblioteca de Autores Españoles, T. LXXVII.
LÓPEZ PIÑERO, J.M. (1969): La introducción de la ciencia moderna en España, Barcelona: Ariel.
PÉREZ-MALLAINA, Pablo Emilio (1986): Estudio, transcripción y notas, Francisco de Seijas y Lobera, Gobierno militar y político del reino imperial de la Nueva España, 1702, México: Universidad Nacional Autónoma de México.