Indice alfabético
- Ramón María Aller Ulloa
- José Alonso López y Nobal
- Juan Alonso López y Nobal
- Salustio Alvarado Fernández
- Marceliano Álvarez Muñiz
- Ángeles Alvariño González
- Emilio Anadón Frutos
- Eloy Luis André
- Jesús Andreu Lázaro
- Buenaventura Andreu Morera
- José María Andrey y Sierra
- Andrés Antelo Lamas
- Rafael Areses Vidal
- Anselmo Arias Teixeiro
- Antonio Arias Teixeiro
- Pedro Alejandro Auber e Fondniare
- José María Baleato
- Ángel Baltar Cortés
- Ramón Baltar Domínguez
- Antonio Baltar Domínguez
- Manuel Baraja Fernández
- Juan Barcia Caballero
- Juan José Barcia Goyanes
- Charles Eugène Barrois
- José Luis Barros Malvar
- Tomás Batuecas Marugán
- Francisco Bellot Rodríguez
- Ricardo Bernárdez
- Fermín Bescansa Casares
- Luis Blanco Rivero
- Ramón Blanco y Pérez del Camino
- José Boado y Castro
- Baltasar Manuel Boldo Tuced
- Ignacio Bolívar y Urrutia
- Patricio Borobio Díaz
- Celia Brañas Fernández
- Gonzalo Brañas Fernández
- Antonio Brunet y Talleda
- Odón de Buen y del Cos
- Eusebio Bueno Martínez
- Manuel Cabaleiro Goás
- Ernesto Caballero y Bellido
- Rafael Cadórniga Carro
- Laureano Calderón Arana
- Fernando Calvet Prats
- Juan Bautista Camiña
- Domingo Antonio Camiña Fortes
- Jesús Carballo Taboada
- Santiago Carro García
- Roque Carús Falcón
- Antonio Casares Gil
- José Casares Gil
- Antonio Casares Rodríguez
- Fermín Casares y Bescansa
- Pedro de Castro
- Santiago Castroviejo Bolibar
- Pedro Antonio Cerviño Núñez
- Eduardo Chao Fernández
- José María Chao Rodríguez
- Aniceto Charro Arias
- Ángel Cobián Areal
- José Carlos Colmeiro Laforet
- Miguel Colmeiro y Penido
- Andrés Avelino Comerma y Batalla
- Francisco Cónsul Jove y Tineo
- José Andrés Cornide Saavedra y Folgueira
- Antonio Correa Fernández
- Pedro Couceiro Corral
- Luis Crespí Jaume
- Mariano Cubí y Soler
- José Deulofeu y Poch
- Modesto Domínguez Hervella
- Juan Donapetry Iribarnegaray
- Juan Jacobo Durán Loriga
- Armando Durán Miranda
- Mauricio Echandi Montalvo
- Antonio Eleizegui López
- Ricardo Escauriaza del Valle
- Rafael Estrada Arnaiz
- Félix Domingo Estrada Catoira
- Joaquín Ezquerra del Bayo
- Benito Jerónimo Feijoo Montenegro
- Valeriano Fernández Bacorell
- Manuel Rufo Fernández Carballido
- Elisa Fernanda Mª del Carmen Fernández de la Vega y Lombán
- Jimena Mª Francisca Emilia Fernández de la Vega y Lombán
- José Ramón Fernández de Luanco y del Riego
- Ignacio Fernández Flórez Reguera
- Cesáreo Fernández Losada
- Manuel Jacobo Fernández Mariño
- José Fernández Martínez
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall
- Gustavo Fernández Rodríguez Bastos y Harizmendi
- Gabriel Fernández Taboada
- Domingo Fontán Rodríguez
- Ramón Fontenla Maristany
- Emilio Fraga Lago
- Francisco Freire Barreiro
- Gonzalo Gallas Novas
- Cruz Gallástegui Unamuno
- Heliodoro Gallego Armesto
- Abelardo Gallego Canel
- Fausto Garagarza y Dugiols
- Fernando Garcia Arenal
- Víctor García Ferreiro
- Antonio García Maceira
- Pío García Novoa
- Antonio García Varela
- José María García-Blanco Oyarzábal
- Eustaquio (Antonio Félix) Giannini Bentallol
- Miguel Gil Casares
- José María Gil Rey
- Francisco Giral González
- Pedro Gómez de Bedoya y Paredes
- Manuel Gómez Larrañeta
- Mariano Gómez Ulla
- Manuel Gómez-Durán Martínez
- Vicente González Canales
- Jaime González Carreró
- José González López
- José González Olivares
- Juan de Dios González Pizarro
- Joseph González Salgado
- Claudio González Zúñiga
- José Goyanes Álvarez
- José Goyanes Capdevila
- Vicente Goyanes Cedrón
- Mariano de la Paz Graells Agüera
- Albert (Albert I, Príncipe de Mónaco) Grimaldi
- Vicente Guarnerio Gómez
- Francisco Guitián Ojea
- Leopoldo Hernández Robredo
- Primitivo Hernández Sampelayo
- José María Hernansáez y Moscoso
- Enrique Hervada García-Sampedro
- Ragnar Hult
- Alexander von Humboldt
- Carlos Ibañez y Varela
- Santiago de la Iglesia Santos
- Francisco Iglesias Brage
- Luis Iglesias Iglesias
- Luis Iglesias Pardo
- Emigdio Iglesias Somoza
- Gerardo Jeremías Devesa
- Ángel Jorge Echeverri
- Jorge Juan y Santacilia
- Ángel Laborde Navarro
- Johan Martin Christian Lange
- Bernardo Lecocq Honesy
- Carlos Lemaur
- Juan Lembeye y Lartaud
- Octavio Lois Amado
- Juan Lojo Batalla
- Antonio López de Guadalupe
- Jacobo López Elizagaray
- Manuel López Enríquez
- Víctor López Seoane
- Juan López Soler
- Juan López Suárez
- Dionisio Macarte y Díaz
- Gerónimo Macho Velado
- Ramón Margalef López
- Tomás Mariño Pardo
- Juan Martín Sauras
- Antonio Martínez de la Riva
- Ángel Martínez de la Riva Vilar
- Domingo Martínez de Presa
- Manuel Martínez-Risco
- Baltasar Merino Román
- Manuel Eugenio Merino Simón
- Faustino Miranda González
- Ricardo Montequi y Díaz de la Plaza
- Saturnino Montojo y Díaz
- Olga Moreiras Tuni
- Evaristo Antonio Mosquera Quiroga
- Francisco Antonio Mourelle de la Rúa
- Manuel Muñoz Taboadela
- José María Navaz y Sanz
- Francisco de Neira
- João da Nova
- Antonio Novo Campelo
- Domingo Antonio de Nóvoa Gándara y Feijoo
- Roberto Nóvoa Santos
- Miguel Odriozola Pietas
- Ramón Otero Acuña
- Enrique Otero Aenlle
- Xosé Otero Espasandín
- Fernando Oxea
- Timoteo O´Scanlan
- Emilia Pardo Bazán
- Isidro Parga Pondal
- Jacobo María de Parga y Puga
- Ubaldo Pasarón y Lastra
- Patricio María Paz y Membiela
- Ángel Pedreira Labadía
- Pedro Pena y Pérez
- Ramón Pérez Costales
- José Pérez López-Villamil
- Severino Pérez y Vázquez
- Gerónimo Piñeiro de las Casas
- Manuel Piñeiro Herba
- Eugenio Piñerúa Álvarez
- José Planellas Giralt
- Francisco Ponte y Blanco
- Antonio Posse Roybanes
- Pedro Andrés Pourret
- Casiano de Prado y Vallo
- Esteban Quet y Puigvert
- José Quiroga Méndez
- Marcelino Ramírez García
- Benito Regueiro Varela
- Ignacio Ribas Marqués
- Tomás Rico Jimeno
- Eduardo del Río y Lara
- Francisco de los Ríos Naceiro
- Cándido Ríos Rial
- Arturo Rivas Castro
- Antonio Rodríguez Darriba
- Carlos Rodríguez Baltar
- Juan Antonio Rodríguez Bustillo
- Alejandro Rodríguez Cadarso
- José Rodríguez Carracido
- José Rodríguez González
- José Rodríguez Martínez
- José Rodriguez Mourelo
- Juan Rodríguez Sardiña
- Luis Rodríguez Seoane
- Juan Rof Carballo
- Juan Rof Codina
- Francisco Romero Blanco
- José María Romero Fernández de Landa
- Francisco Romero Molezún
- Ramón Rúa Figueroa
- Ángela Ruiz Robles
- Ramón Dionisio de la Sagra y Peris
- Francisco Sánchez
- Julián Sánchez Bort
- Timoteo Sánchez Freire
- Gumersindo Sánchez Guisande
- Fernando Sande y Lago
- Frei Martín Sarmiento
- Pedro Sarmiento de Gamboa
- Camille François Sauvageau
- Guillermo Schulz
- Francisco de Seijas y Lobera
- Josep Joan Vicente del Seixo
- Antonio Sierra Forniés
- César Sobrado Maestro
- Juan Sobreira y Salgado
- Ramón Sobrino Buhigas
- Benito Ángel Dionisio Sotelo y Rivas
- Juan Suárez Casas
- Enrique Suárez Couto
- Julián Francisco Suárez Freire
- Paulino Suárez Suárez
- Francisco Sueiras
- Nicolás Taboada y Leal
- Maximino Teijeiro Fernández
- Joan Texidor i Cos
- Pedro Urquijo Landaluce
- Joaquín Vaamonde Rodríguez
- Lope Valcárcel Vargas
- Antonio Valenzuela Ozores
- Ramón Varela de la Iglesia
- Teodoro Varela de la Iglesia
- José Varela de Montes
- Juan Varela Gil
- Gregorio Varela Mosquera
- Manuel Varela Radío
- Ángel Varela Santos
- José Varela y Ulloa
- Ricardo Varela y Varela
- Vicente Vázquez Queipo
- José Francisco Vendrell de Pedralbes i Estaper del Mas
- Ramón Verea García
- Enrique Vidal Abascal
- Ernesto Viéitez Cortizo
- Xosé Luis Vila Jato
- Antonio Vila Nadal
- Cipriano Vimercati Benítez
- Leoncio Virgós Guillén
- Heinrich Moritz Willkomm
- María Josefa Wonenburger Planells
- Isabel Zendal Gómez
Disciplinas científicas
- ./ Mariña
- ./ Matemáticas
- ./ Enxeñería
- ./ Botánica
- ./ Cartografía
- ./ Agronomía
- ./ Bioloxía
- ./ Química
- ./ Astronomía
- ./ Xeoloxía
- ./ Minas
- ./ Medicina
- ./ Xenética
- ./ Coleccións
- ./ Psiquiatría
- ./ Anatomía
- ./ Nautica
- ./ Cosmografía
- ./ Microbioloxía
- ./ Histoloxía
- ./ Ensino
- ./ Divulgación científica
- ./ Ciencias Experimentais
- ./ Filosofía
- ./ Hidroloxía
- ./ Medicina
- ./ Xinecoloxía
- ./ Veterinaria
- ./ Zootecnia
- ./ Bromatoloxía
- ./ Hixiene
- ./ Mecánica
- ./ Espeleoloxía
- ./ Paleontoloxía
- ./ Zooloxía
- ./ Radioloxía
- ./ Xeografía
- ./ Agricultura
- ./ Ciencias Naturais
- ./ Farmacia
- ./ Viticultura
- ./ Navegación
- ./ Física
- ./ Aeronaútica
- ./ Técnica
- ./ Armas
- ./ Oftalmoloxía
- ./ Parasitoloxía
- ./ Mineraloxía
- ./ Farmacaloxía
- ./ Ornitoloxía
- ./ Entomoloxía
- ./ Expedicións
- ./ Bioquímica
- ./ Dermatoloxía
- ./ Ecoloxía
- ./ Avicultura
- ./ Pediatría
- ./ Micrografía
- ./ Anestesia
- ./ Oceanografía
- ./ Fisioloxía
- ./ Moluscos
- ./ Cálculo
- ./ Nutrición
- ./ Meteoroloxía
- ./ Psicoloxía experimental
- ./ Edafoloxía
- ./ Enxeñería de montes
- ./ Fisioloxía vexetal
- ./ Bioloxía mariña
- ./ Ficoloxía
- ./ Limnoloxía
- ./ Tecnoloxía
- ./ Cirurxía
- ./ Antropoloxía
Ángel Cobián Areal
O médico que trouxo os Raios X a Galicia e creou o primeiro centro antirrábico
comparte esta páxina:Ámbitos de ocupación:
Autor/a da biografía:
- Fraga Vázquez, Xosé A.
- Data de alta: 28/04/2012
Extras de Ángel Cobián Areal:
Galeria


Como citar esta páxina:
- Fraga Vázquez, Xosé A. ([2012], “Ángel Cobián Areal”, en Álbum da Ciencia. Culturagalega.org. Consello da Cultura Galega. [lectura: 04/06/2023] [URL: http://www.culturagalega.org/
albumdaciencia/detalle.php?id=278
De ideoloxía conservadora, foi alcalde de Pontevedra, nomeado o 27 de xuño de 1891 para o bienio 1891-1893. Desde esa responsabilidade promoveu a construción dun novo hospital e unha intensa campaña de vacinación fronte a varíela. A súa morte, o 14 de maio de 1901, foi imprevista e rápida, cualificada por algún xornal da época como consecuencia dunha “dolencia traidora” (Diario de Pontevedra, 15 de maio de 1901).
Viaxes científicas. A recepción dos Raios X
Unha sólida formación profesional e as boas relacións políticas que mantiña, permitíronlle a Ángel Cobián realizar tres viaxes informativos e de estudo ao estranxeiro. En marzo de 1896, o Ministerio de Fomento nomeouno comisionado de España para facer un estudo das instalacións hospitalarias e bacteriolóxicas de París e Berlín. A viaxe resultou frutífera, xa que grazas a ela coñeceu os Raios X e a súa aplicación nos hospitais, estudou os métodos antidiftérico e antirrábico e se achegou ao importante Instituto Pasteur, onde estableceu contacto cos especialistas.
Os resultados non se deixaron agardar. En abril de 1897 instalou en Pontevedra o primeiro equipo de Raios X de Galicia, segundo recolleu o Diario de Pontevedra (Millán Suárez, 2001), e informou da novidade aos médicos e a prensa pontevedresa. Pouco despois, as dúas primeiras radiografías son presentadas en Vigo: “En el escaparate del comercio del señor Fernández Arrero, en la calle del Príncipe, se hallan expuestas al público desde ayer dos copias fotográficas obtenidas por el ilustrado médico de Pontevedra D. Ángel Cobián Areal, al hacer la maravillosa aplicación de los rayos X sobre una mano y sobre un estuche.” (Faro de Vigo 23 de maio de1897). Esas fotografías, realizadas polo fotógrafo Juan Caramés, corresponden a unha man que ten unha agulla atravesando un dedo e a unha caixiña cirúrxica que contén agullas e unha xeringa.
A principios de 1898 realizou a súa segunda viaxe. O Ministerio de Gobernación comisionouno para ampliar estudos en París, Londres e Berlín. A terceira ten unha orixe máis concreta. Fronte a epidemia de peste de Porto (1898), se lle encarga que tome as medidas oportunas para evitar a entrada da enfermidade na provincia e acude ao Instituto Pasteur en demanda de recursos terapéuticos (Fortes Alén, 1992). A fins do propio 1898, o Gobernador Civil da provincia ordénalle a Cobián que marche a Porto para estudar a enfermidade. O médico pontevedrés escríbelle a Roux, do Instituto Pasteur, e pídelle que lle mande a descrición do método para preparar a vacina, contándolle que xa illou o bacilo de Portugal. Como consecuencia do estudo publicaría unha memoria, La Peste Bubónica en Oporto (Cobian Areal, 1900). No texto relata a súa estancia en Porto, describe as características do microbio e, con detalle, síntomas da enfermidade, medidas preventivas e terapéuticas.
O Instituto Antirrábico Cobián Areal
Dentro das distintas doenzas provocadas por microorganismos, a rabia era unha das máis comúns e de consecuencias terribles, o que a convertera nunha auténtica ameaza social. Na década dos anos oitenta, especialmente na segunda metade, acadou unha especial relevancia científica, médica e social. Esta atención veuse favorecida polas expectativas de curación nadas das experiencias de Louis Pasteur. Despois dos seus primeiros éxitos, unha avalancha de xente mordida por animais rabiosos foi chegando a París de tódalas partes do mundo. Un acontecemento importante foi a creación do Laboratorio de Ferrán en Barcelona, en 1887, cara o que foron acudindo os infectados do Estado español e de Galicia (Fraga Vázquez, 1991).
A presenza da rabia entre a poboación e o exemplo do Instituto Pasteur animaron a Cobián a fundar en Pontevedra o Instituto Antirrábico Cobián Areal en xaneiro de 1897, o primeiro de Galicia. Foi o Director ata a súa inesperada morte, sucedéndoo José Filgueira. O Laboratorio concibíase como centro antidiftérico e antirrábico, pero, na práctica, foi a cuestión da rabia a que centrou as actividades. As persoas atendidas polo Instituto eran, segundo as memorias do propio centro e os datos dos xornais, máis dun centenar por ano, procedentes de diversos puntos de Galicia.
Cobián tentou darlle dimensión galega, pero dificultades políticas, entre outras, impedírono. Para as experiencias dispuña dos animais necesarios nunha granxa en Salcedo. A iniciativa do Instituto Cobián tamén garda relación coas xestións de Jaume Ferrán coa Deputación provincial de Pontevedra en 1895. Á volta de París, Cobián pasou por Barcelona, onde tomou contacto con Ferrán e observou os seus métodos. Esa relación continuaría nos anos seguintes, e o médico catalán xogaría un papel moi importante de asesoramento no desenvolvemento do Instituto Cobián.
A dirección inicial de Ferrán abrangue case todos os aspectos da actividade do Instituto, desde os pormenores científicos ata as mínimas cuestións prácticas e económicas, como amosa a correspondencia con Cobián. Esta relación epistolar abrangue 15 cartas de Ferrán e 3 borradores de cartas de Cobián. O catalán asesora nas diversas cuestións de posta en marcha do Instituto, ao que fornecía de útiles e “virus vacuna” para a vacinación antirrábica, e explica a “técnica de aplicación de la vacuna”. En conxunto, as relacións asemellábanse bastante ás habituais entre un provedor e o seu cliente, sen desatender as cuestións prácticas. Cesan, de súpeto, en setembro de 1897. Coidamos que o motivo debeu residir no desacordo entre Cobián e Ferrán pola representación dos produtos deste último. Nese ano, o médico pontevedrés estaba a buscar outras fontes de provisión e mantiña contactos co Dr. Llorente, do Instituto Microbiolóxico de Madrid, co Dr. Robert e co Instituto Pasteur.
O papel de Cobián como promotor de iniciativas de institucionalización médica é salientable. Coñecedor, polas súas viaxes, da loita antituberculosa na clínica de Koch en Berlín, pretendeu que a Deputación apoiase a construción dun Sanatorio antituberculoso en A Toxa.
Bibliografía:
Fontes Documentais:
Instituto Antirrábico Cobián Areal, Archivo Histórico Provincial Pontevedra, cartafoles 2123-2138.
Colección documental de D. Ángel Cobián Areal, Arquivo documental, Museo de Pontevedra, código ES.36038 AMPo, 8 caixas.
Fontes impresas:
COBIAN AREAL, A. (1900): La Peste Bubónica en Oporto, Memoria presentada a la Excma Diputación Provincial de Pontevedra. Pontevedra: Imp. J. Millán.
Bibliografía secundaria:
FORTES ALÉN, Ma. J. (1992): Don Angel Cobián Areal y el Instituto Antirrábico a través de la documentación del Museo de Pontevedra, El Museo de Pontevedra, XLVI: 555-569.
FRAGA VÁZQUEZ, X.A. (1991): Notas sobre a incidéncia do microscópio nunha sociedade local (A Coruña, 1885-1890), Revista del Instituto "José Cornide" de Estudios Coruñeses, 24(1988): 73-87.
MILLÁN SUÁREZ, J.E. (2001): Historia de la Radiología en Galicia. Universidade de Santiago de Compotela, Facultade de Medicina. Tese de doutoramento inédita.
VILANOVA RODRIGUEZ, A. (1974): Cobián Areal, Gran Enciclopedia Gallega, VI: 225.